میزگرد طرح چالش‌های محیط‌زیست، منابع طبیعی و انرژی معادن مس و صنایع وابسته به آن توسط کمیته محیط‌زیست و منابع طبیعی انجمن مس ایران برگزار شد. این کمیته به دنبال یافتن و معرفی راهکارهای قانونی به‌منظور تسهیل معدنکاری برای فعالان حوزه مس است و در این مسیر، معرفی و شناسایی فناوری‌های نوین و سبز را برای دستیابی به اهداف تولیدی و صادراتی در این بخش دنبال می‌کند.
میزگرد طرح چالش‌های محیط‌زیست، منابع طبیعی و انرژی معادن مس و صنایع وابسته به آن توسط این کمیته با حضور فعالین حوزه معدن، هیئت مدیره انجمن مس ایران و شورای راهبری کمیته محیط‌زیست روز چهارشنبه ۳ خردادماه در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار شد.
نایب‌رئیس انجمن مس ایران: نیازمند حمایت‌های همه‌جانبه دولت و حاکمیت برای جذب سرمایه در بخش معدن هستیم
کوروش شعبانی، نائب رییس انجمن مس ایران در این میزگرد عنوان کرد: بارها عنوان شده اقتصاد ما وابسته به تولید داخل و مواد اولیه است اما حمایت و برنامه‌ریزی برای رفع موانع وجود ندارد.نائب رئیس انجمن مس ایران از تعارض منافع فعالان این بخش با دستگاه‌هایی همچون منابع طبیعی، محیط زیست، انرژی اتمی و غیره، معارضان محلی و افزایش بی‌رویه هزینه‌های تولید به عنوان مهم‌ترین مشکلات معدنکاران مس کشور یاد کرد و ابراز امیدواری کرد حمایت‌ها از این صنعت معدنی استراتژیک افزایش یابد.
وی اظهار داشت: مس از لحاظ افزایش قیمت و همچنین نقشی که در تامین نیاز صنایع پایین‌دست دارد، از آینده بسیار روشنی برخوردار است و به همین دلیل باید سرمایه‌گذاری‌های وسیع در این حوزه انجام شود. باید امنیت سرمایه‌گذاری را در کل بخش معدن و به‌ویژه مس ایجاد کنیم تا این رونق اتفاق بیافتد.
دکتر شعبانی تصریح‌کرد: در این راستا، حمایت‌های همه‌جانبه دولت و حاکمیت از جمله دستگاه‌هایی همچون محیط‌زیست، منابع طبیعی، انرژی اتمی و غیره مورد نیاز است تا حواشی کمتری را در معدنکاری مس کشور شاهد باشیم.
دبیر کمیته محیط‌زیست و منابع‌طبیعی انجمن مس: به دنبال راهکارهای قانونی تسهیل معدنکاری برای فعالان حوزه مس هستیم
در ادامه این میزگرد مسعود نوری دبیر کمیته محیط‌زیست و منابع طبیعی انجمن مس ایران به ارائه گزارشی از فعالیت این کمیته پرداخت و گفت: از سال گذشته کمیته محیط‌زیست و منابع طبیعی انجمن مس ایران فعالیت خود را آغاز کرده است. ماموریت این کمیته یافتن و معرفی راهکارهای قانونی تسهیل معدنکاری برای فعالان حوزه مس و رفع مشکلات آنان با رویکرد سرمایه‌های ملی و توجه ویژه پایدار، الزام مسئولیت‌های محیط زیستی بوده است. در این مسیر شناسایی و معرفی فناوری‌های نوین سبز جهت دستیابی به بالاترین و بهینه‌ترین کارایی در عملیات معدنکاری و تولید جز جدایی ناپذیر فعالیت‌های این کمیته خواهد بود.
وی افزود: برقراری ارتباط موثر با سازمان‌ها و ادارات دولتی جهت رفع موانع معدنکاری در حوزه‌های محیط زیست منابع طبیعی و انرژی، شناسایی و معرفی راهکارهای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی و به حداقل رساندن آسیب‌ها و آلایندگی‌ها در حوزه مس کشور با هدف حرکت به سمت توسعه پایدار، شناسایی و معرفی راهکارها استفاده بهینه از سوخت و انرژی در معادن و کارخانه‌های مس، شناسایی و معرفی ظرفیت‌های قانونی جهت تسهیل معدنکاری در حوزه‌های محیط زیست، منابع طبیعی و انرژی از اهداف این کمیته است.
نوری بیان کرد: با پیگیری رئیس انجمن مس ایران، تفاهم‌نامه مابین معاونت معدنی وزارت صمت و سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری مورد بررسی قرار گرفت که در پی این تفاهم‌نامه ارائه سه پیشنهاد اجرای کامل، اصلاح و یا ابطال تفاهم‌نامه به مسئولین ذی‌ربط و انجام مکاتبات با معاونت معدنی وزارت صمت صورت گرفته است. این کمیته در بحث مراتع کشور و تعامل با سازمان منابع طبیعی نیز اجرای طرح‌های گسترش پوشش گیاهی در اطراف معادن مس، نحوه محاسبه حقوق عرفی برای سینه‌کارهای معدنی و مسیرهای دسترسی و عدم حذف قسمت‌های پرپتانسیل از محدوده‌های درخواست شده جهت اکتشاف را مورد بررسی و پیگیری قرار داده است.
به گفته‌ی دبیر کمیته محیط‌زیست و منابع طبیعی انجمن مس ایران، ۱۱.۵ درصد مساحت کل کشور تحت هدایت سازمان محیط‌زیست و ۱۸.۱ درصد مساحت کشور تحت نظر سازمان انرژی اتمی است.
نوری در ادامه بیان کرد: همچنین توسط این کمیته پیگیری تعامل سازنده با سازمان انرژی اتمی کشور در راستای توسعه و افزایش معادن فعال مس در سطح کشور صورت گرفته است. تعیین عیار حد اقتصادی در شورای عالی معادن برای مواد پرتوزا با همکاری سازمان انرژی اتمی، تعیین تقدم و تاخر در استخراج مواد پرتوزا در معادنی که عناصر همراه وجود دارد و آزادسازی محدوده‌های فاقد عناصر پرتوزا که در اختیار سازمان انرژی اتمی می‌باشد، از جمله موارد پیگیری شده توسط این کمیته است. همچنین موضوع تامین سوخت مورد نیاز معادن و صنایع مرتبط با مس توسط این انجمن پیگیری شده است.
وی با اشاره به دیگر برنامه‌های این کمیته گفت: همکاری و پیگیری در شناسایی راهکارهای مدیریت منابع آب در صنایع مرتبط با مس در سه حوزه؛ کاهش مصرف آب تازه، پیشگیری از آلودگی آب‌های پیرامون معادن و کارخانه‌های تولیدی، بازچرخانی آب و بازیابی آب باطله‌ها و جانمایی صنایع بر اساس امکان تخصیص آب؛ همچنین راهنمایی مجموعه‌های فعال در جهت تهیه و تصویب گزارشات EIS برای واحدهای صنعتی و انباشتگاه‌های باطله در سازمان محیط زیست کشور، ارتباط مداوم با سازمان محیط زیست کشور و وزارت صنعت معدن و تجارت جهت کاهش موانع محیط زیستی محدوده‌های مس از طریق کارگروه تعاملی، همکاری در شناسایی راهکارهای مدیریت آلاینده‌های هوا در حوزه مس با استفاده از فیلترها غبارگیرها غبار نشان‌ها و راهنمایی اعضای انجمن جهت پیاده‌سازی و دریافت گواهینامه مدیریت زیست حیطی ISO14001 از جمله برنامه‌های آینده کمیته در حوزه محیط زیست است.
نوری ادامه داد: همکاری در تهیه طرح‌های پیرامونی مجتمع‌های فرآوری و معدنی با همکاری منابع طبیعی استان، همکاری در تهیه طرح‌های آبخیزداری و کنترل سیلاب جهت مدیریت آب، همکاری و معرفی نحوه تعیین حقوق عرفی در محدوده‌های معدنی جهت اعضای، رایزنی و معرفی راهکارهای رفع قانونی موانع ثبت معادن از طریق ماده ۲۴ مکرر قانون معادن و شناسایی و معرفی ظرفیت‌های قانونی در حوزه منابع طبیعی جهت تسهیل معدنکاری از جمله برنامه‌های کمیته در حوزه منابع طبیعی است.
عضو هیئت‌مدیره انجمن مس ایران: موانع و قوانین متعدد منجر شده بخش خصوصی به جای تولید ثروت به فکر رفع چالش‌های قانونی باشد
در ادامه نیز دکتر مشکانی عضو هیئت‌مدیره انجمن مس در این میزگرد تخصصی اظهار داشت: تا ۲۰ سال پیش چالش کشور در زمینه فرار مغزها بود که سپس به فرار سرمایه از کشور منجر شد اما اکنون ما با چالش فرار متخصصین در کشور مواجه هستیم چرا که متاسفانه در کشور بنگاه قوی خصوصی وجود ندارد.دکتر مشکانی افزود: متاسفانه موانع و قوانین متعدد منجر شده که بخش خصوصی به جای تولید ثروت به فکر رفع چالش‌های قانونی باشد.
به گفته‌ی وی باید برای رفع چالش‌های پیش روی معدنکاران راهکارهای قانونی ایجاد شود.
عضو هیئت‌مدیره انجمن مس ایران افزود: اگرچه معدن یکی از ظرفیت‌های موثر در توسعه پایدار کشور است اما مشکلات عدیده‌ای سبب شده، معدن نتواند آنطور که پتانسیلش را دارد نقش پیشران خود را در اقتصاد ایفا کند هرچند که توسعه بخش معدن و صنایع معدنی به دلیل گستره‌ی وسیع اثرگذاری بر سایر بخش‌های اقتصادی و صنعتی کشور، موجب تقویت چرخه تولید، اشتغالزایی و ارزآوری و در نهایت رونق فضای کسب و کار و صادرات می‌شود. در حال حاضر تامین انرژی و سوخت به یکی از چالش‌های مهم پیش‌روی معدنکاران تبدیل شده است.
دکتر مشکانی معتقد است سازمان محیط‌زیست نسبت به بخش معدن کاملا سلیقه‌ای برخورد می‌کند.
وی اشاره کرد: موارد این چنینی بسیار است که بصورت اجمال می شود به قوانین خلق الساعه، عدم شفافیت در آزادسازی محدوده‌های معدنی، معارضین محلی، چالش‌های دیگر همچون منابع‌طبیعی، محیط‌زیست، انرژی‌اتمی، نبود تکنولوژی های نوین معدنکاری، مدیران غیر متخصص و موارد دیگر اشاره کرد که همگی باعث شده معدنکاری هر روز سختتر گردد.دکتر مشکانی یادآور شد: موارد ذکر شده با درایت و تعامل بخش دولتی و خصوصی می تواند به مرور زمان کمتر شده و بخش معدن رونق یابد و در نهایت سبب اشتغالزایی، ثروت، آبادانی، توسعه ملی، عدم وارادت مواد خام، توسعه صادرات، ایجاد ارزش افزوده و موارد دیگر گردد.
رئیس کمیته محیط‌زیست و منابع طبیعی انجمن مس: محدودیت‌های تامین انرژی فرصت بهره‌وری صنایع کشور را محدود می‌کند
در ادامه نیز مهندس لطف‌الله سعیدی رئیس کمیته محیط‌زیست و منابع طبیعی انجمن مس عنوان کرد: معدنکاری یک فعالیت با اهمیت غیر قابل عبور است که در این مسیر به مسائل محیط زیستی و منابع طبیعی توجه ویژه شده است. در نگاه معدنی امکان توسعه معدنکاری با رعایت مسائل زیست محیطی منجر به اشتغال‌آفرینی و ایجاد ثروت می‌شود.وی همچنین با اشاره به محدودیت تامین انرژی گفت: به دلیل محدودیت‌های تامین انرژی برخی از صنایع معدنی در فصل تابستان و زمستان تعطیل می‌شوند و فرصت بهره‌وری صنایع کشور با وجود این محدودیت‌ها، محدود می‌شود.
وی در ادامه با اشاره به موضوع تامین سوخت عنوان کرد: کمیته محیط زیست و منابع طبیعی در خصوص تامین نفت و سوخت مورد نیاز معادن و صنایع مرتبط با مس پیگیری انجام داده است که این پیگیری از معاونت معدنی وزارت صمت و شرکت پخش فراورده‌های نفتی ایران در خصوص تامین به اندازه و به هنگام نفت، گاز، گازوئیل و … برای معادن و صنایع معدنی بوده است. این مورد در خصوص پیگیری تامین نفت و سوخت مورد نیاز ماشین آلات معدنی به قدر کفایت، بهینه سازی مصرف سوخت در معادن، پیگیری از ایمیدرو و معاونت معدنی وزارت صمت جهت اصلاح فرایند تخصیص و نحوه انجام محاسبات و پیگیری اجرای استاندارد در خصوص کیفیت گازوئیل و سوخت تولیدی بوده است.
دبیر انجمن مس ایران: تامین نفت سفید از چالش‌های پیش‌روی معدنکاران
ابوالفضل صالح‌آبادی دبیر انجمن مس ایران نیز در ادامه گفت: در ۶ برنامه توسعه ماده ۴۳، بند ۵ برای رفع اثرات آلاینده‌های محیطی «تا» یک درصد درآمدها قرار بود لحاظ شود که متاسفانه مطلع شدیم در برنامه هفتم توسعه «تا» برداشته شده و ۱ درصد لحاظ شده است و این در حالی است که مس نسبت به صنایع دیگر آلایندگی کمتری دارد.
وی خاطرنشان کرد: به عبارتی ذیل ماده ۴۳ برنامه توسعه در بند ۵ این ماده ، قانون گذار اشاره نموده است برای تامین بودجه رفع اثر آلایندگی ایجاد شده از فعالیت های معدنی تا ۱ درصد( تا یک درصد) از درآمد معدن با واریز در خزانه استانی صرف این مهم گردد تا بمنظور محاسبه دقیق این درصد سهم متناسب با محاسبه میزان آلایندگی هر معدن در هر منطقه و نوع ماده معدنی در نظر گرفته شود اما در برنامه توسعه هفتم با حذف «تا» در اجرای این ماده از برنامه، دستگاه اجرایی همواره یک درصد قطعی را بجای محاسبه درصد واقعی متناسب با حجم اثر آلایندگی در هر معدن و منطقه لحاظ خواهد کرد که این امر اجحاف بزرگی در حق بخش عمده ای از معادن و فعالیت های معدنی از جمله معادن مس کشور خواهد بود.
دکتر صالح‌آبادی تامین نفت سفید را از دیگر چالش‌های پیش‌روی معدنکاران در این بخش عنوان کرد و گفت: نفت سفید در زنجیره مواد تامینی معادن مس به درستی تعریف نشده و انجمن مس بارها این مورد را پیگیری کرده است و معدنکاران برای تامین مجبورند سهمیه‌های روستایی را با چند برابر قیمت تهیه کنند.
عضو هیئت‌مدیره انجمن مس ایران: مشکل تامین سوخت و افزایش حقوق عرفی فشار مضاعفی بر بدنه معدنکاری ایران
مهندس زینلی چالش دیگر این بخش را تأمین سوخت دانست و افزود: موضوع تعیین و تخصیص سهمیه سوخت معادن چندین مرحله دارد. در این راستا بهره بردار و مسئول فنی معادن باید اطلاعات و آمار تولید و ماشین آلات معادن را به صورت ماهیانه در سامانه های مربوطه بارگذاری و درخواست سوخت را ارائه نمایند که این درخواست باید توسط اداره کل صمت استانها بررسی و تأیید شود. در مرحله بعد شرکت پخش فرآوری های نفتی وارد ارزیابی شده و در محاسبات انجام شده بسیاری از موارد را لحاظ نمی‌کند. برای نمونه، میزان مصرف سوخت ماشین آلات معدنی را بر مبنای کاتالوگ ماشین صفر در نظر می‌گیرند و این درحالیست که ماشین آلات فرسوده فعال در معادن که واردات آن هم با محدودیت مواجه هست، سوخت به مراتب بیشتری نسبت به مدل صفر مصرف می‌کنند. مطلب دیگر اینکه به هر میزان سهمیه سوخت که توسط ادارات کل صمت استانها تأیید شود، شرکت پخش فرآورده های نفتی عدد کمتری را مورد تأیید قرار می‌دهد. همچنین قطع شدن مکرر سامانه ها و تعطیلات، روند انجام امور مربوطه به سوخت را با کندی مواجه نموده است. نتیجه این است که تخصیص سهمیه سوخت ماهیانه به معادن بسیار کمتر از میزان واقعی مورد نیاز آنها می باشد. پس از تعیین سهمیه سوخت، معدنکار با کمبود و نبود سوخت در مراکز توزیع و یا کمبود ماشین حمل سوخت مواجه می شود. معادن معمولاً بین یک هفته تا ۱۰ روز در ماه با مشکل تأمین سوخت و بعضاً حتی نبود سوخت مواجه می باشند.
فشار بر بدنه صنعت و معدن کشور عضو هیئت‌مدیره انجمن مس ایران اشاره کرد: طی چند ماه اخیر حقوق عرفی چندین برابر شده است. در گذشته تعیین حقوق عرفی برای هر ۱ تا ۴ هکتار از مرتع، بسته به درجه آن از نظر سطح پوشش، یک واحد دامی محاسبه می‌کردند و در حال حاضر بدون توجه به درجه‌بندی‌های مختلف مراتع، معدنکار باید به ازای هر هکتار، معادل ۴ واحد دامی را پرداخت کند که باعث ۴ تا ۱۶ برابر شدن مبلغ حقوق عرفی برای سینه کارهای معدنی شده است که در واقع بازهم یک فشار مضاعفی به بدنه معدنکاری ایران وارد آمده است.
