نشست تخصصی با موضوع «پایش بخش صنایع پایین‌دستی در طرح جامع مس» توسط کمیته صنایع‌پایین‌دستی انجمن مس ایران با حضور فعالین این حوزه در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار شد.
با توجه به تعدد موضوعات مطرح شده شرح جلسه در چند بخش منتشر خواهد شد.
شکوری: راه نجات زنجیره مس تقویت صنایع پایین دستی است
دکتر شکوری، رئیس انجمن مس ایران در این نشست عنوان کرد: یکی از مباحثی که در طرح جامع مس باید بیشتر به آن پرداخته شود صنایع پایین دستی است، به نظر من هر اقدامی که سبب شود به سمت و سوی تکمیل زنجیره کاتد مس برویم، باید حمایت شود هرچند که در مثبت بودن آینده مس شکی نیست. تا به اینجای فعالیت در حوزه مس، بیشترین ارزش افزوده را کنسانتره دارد، البته بعد از آن نیز ارزش افزوده ایجاد می‌شود ولی به نسبت کنسانتره، کمتر و کمتر می شود اما در صنایع پایین دستی و سپس صنایع هایتک، طبیعتا قابل قیاس با ابتدای زنجیره نیست و ارزش افزوده بسیار بالاتری دارد؛ در نتیجه راه نجات زنجیره مس تقویت صنایع پایین دستی است.
رئیس انجمن مس ایران افزود: به همین خاطر در طرح جامع مس باید این بخش تقویت شود. علی‌رغم تاکید بر آینده روشن مس باید کوتاه مدت هم در نظر گرفته شود، این طرح باید در ارتباط با دنیا و جریانات دنیا شکل گیرد و به‌روزرسانی آن استمرار داشته باشد و مطابق با بازار جهانی، برنامه‌هایمان تنظیم شود. بحث هزینه‌ها و کاهش قیمت تمام شده برای کسب جایگاه در بازار جهانی باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد. در این سو دولت و حاکمیت باید به این نکته توجه کند و به جای این که عوارض سنگینی بر این صنعت وضع کند، همراه تولیدکننده باشد. این فاکتور بسیار مهمی است و باید از حاکمیت بخواهیم تا نوع نگاهشان را تغییر بدهند و انفاقات کوتاه مدت را پیش بینی کنند و اقدامشان در راستای حمایت از بخش تولید باشد به ویژه در حوزه مس و فولاد که بسیار شکننده است و هر مشکلی در کوتاه مدت خطری برای صنعت است.
دکتر شکوری اذعان داشت: طرح جامع مس باید این مسائل را در کوتاه مدت و بلند مدت ببیند و پیشنهادهای اقتصادی و صحیح به فعالین و دولت بدهد تا آن ها هم نوع سیاست‌گذاری خود را بر این مبنا تغییر دهند و سازمان های مختلف بتوانند در این راستا همراه شوند. هر کسی در هر جایگاهی که هست باید به این مسیر کمک کند تا بتوانیم با کمترین آسیب از این جریانات عبور کنیم.
دکتر شکوری اشاره کرد: خواستن تسهیلات اولویت دوم ماست، در وهله اول موانع برداشته شود، مثل این موضوع که عوارض را وضع نکنند به ما کمک بزرگی کرده اند.
اسلامیان: به دنبال راهکار اجرایی برای تقویت صنایع پایین دستی هستیم
مهندس اسلامیان، عضو هیئت‌مدیره انجمن مس ایران در ادامه تاکید کرد: استدعای من این است که نقطه نظرات فعالین در صنایع پایین دستی، در این نشست ها به طور کامل بیان شود تا بتوانیم این نظرات را به مراجعی همچون مجلس، دولت و وزارتخانه‌های ذی‌ربط انعکاس دهیم و بتوانیم چالش ها را بر طرف کنیم. هدف از برگزاری نشست‌های این‌چنینی همفکری و دستیابی به راهکار اجرایی است و امیدوارم این نشست ها ادامه دار باشد.
عضو هیئت‌مدیره انجمن مس افزود: نظر ما بیشتر بر این است که طرح جامع مس و طرح‌هایی که امروز در این بخش وجود دارد بررسی و با یافتن یک مسیر واحد، در صنایع پایین دستی مس پیاده سازی شود.
عادلی: با سه پنجره فرصت باز شده وزن بیشتری برای صنایع پایین دست مس قائل شویم
دکتر عادلی، مدیر گروه معدن و صنایع معدنی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی عنوان کرد: زمانیکه در خصوص پایین دست مس صحبت می کنیم منظور ما این نیست که شرکت های بالا دست وارد حوزه پایین دست یا حوزه های تک شوند. ولی وقتی می خواهیم برای توسعه زنجیره ارزش مس در کشور فکر کنیم باید حرکتی در کل کشور با جهت گیری توسعه به سمت صنایع پایین دست و صنایع هایتک صورت گیرد. اگر بخواهیم برای شرکت های بالا دست مس بازار بیشتری در اینده ایجاد کنیم باید پایین دست را فعال کنیم.
وی افزود: امروز در کشور ما و در دنیا پنجره های فرصت باز شده تا زنجیره ارزش صنعت مس را توسعه بدهیم و هدف این نیست که شرکت های فعال در بخش بالادست را ضعیف کنیم یا عوارض سنگین برای صادرات محصولات بالا دست بسته شود. اتفاقی که امروز در صنعت مس رخ می‌دهد شبیه به آن در صنعت پتروشیمی نیز وجود داشت. سالهاست صنعت پتروشیمی در کشور فعال است ولی عمده صادرات محصولات پتروشیمی ما به چند محصول بالا دست اصلی مثل آمونیاک، متانول، اوره و پلی اتیلن محدود شده یعنی این چهار قلم ۷۰ تا ۸۰ درصد از صادرات پتروشیمی ما را دارد.
وی با اشاره به همین چالش در صنعت مس گفت: ایران به لحاظ ذخایر مس در رتبه پنجم یا ششم دنیا است اما در صادرات کنسانتره و کاتد در جهان جایگاه قابل توجهی ندارد.
مدیر گروه معدن و صنایع معدنی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی خاطرنشان کرد: همه فعالین صنعت مس می توانیم دور هم جمع شویم و تصمیمی بگیریم برای ده سال آینده و از امروز جهت گیری حرکت ما به این سمت باشد که زنجیره ارزش مس را تقویت کنیم. اولا در پایین دست مس شرکت هایی داریم که باید تقویت شوند شرکت هایی که در پایین دست مس هستند این قابلیت را دارند که در حوزه‌های هایتک وارد شوند و برای کشور ارزش افزوده داشته باشند، حتما باید به آن حوزه وارد شویم. پتانسیل های زیادی در پایین‌دست و صنایع هایتک برای کشور ما وجود دارد اگر حرکت به آن سمت جهت گیری شود به آن خواهیم رسید.
وی تشریح کرد: سه پنجره فرصت برای ما باز شده است، یکی بحث پنجره فرصت تکنولوژیک است که البته در بالا دست مس هم بحث‌های هوشمندسازی معادن مطرح شده که یک پنجره فرصت است و کمک می کند تا زنجیره ارزش مس را بیشتر توسعه بدهیم و بهره‌وری را در همان صنایع بالادست بالاتر ببریم در کنار پنجره فرصت تکنولوژیک پنجره فرصت تقاضا برای ما باز شده است که خودرو های برقی و انرژی های تجدید پذیر هستند. شاید چند سال پیش به نظر می‌رسید که ما نمی توانیم در خودرو های برقی ورود کنیم اما امروز می بینیم که مپنا در این موضوع ورود کرده و وزارت صمت برای توسعه خودرو های برقی برنامه دارد و تقاضاهایی در بحث هایتک برای مس ایجاد شده است. این فرصتی ویژه برای صنعت مس در کشور است تا زنجیره ارزش خود را توسعه دهد.
این موضوع در یک یا دو سال اتفاق نخواهد افتاد شاید برنامه ای بلند مدت داشته باشیم و در فرایندی ۱۰ ساله به آن برسیم.
مدیر گروه معدن و صنایع معدنی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی یادآور شد: در یکی از قانون های توسعه زنجیره پتروشیمی برای حلقه های مختلف زنجیره های پتروشیمی تخفیف هایی را برای تخفیف خوراک در نظر گرفته اند و به آن ها می گویند اگر حلقه اول را توسعه بدهید ۱۰% تخفیف در خوراک گاز می گیرید. اگر یک حلقه دیگر پایینتر بیایید ۲۰% تخفیف خوراک می گیرید و … این باعث می شود شرکتی که در بالا دست پتروشیمی کار می کند انگیزه پیدا کند و برای حلقه های پایینتر سرمایه گذاری کند. ما می توانیم به دولت و حاکمیت پیشنهاد دهیم که به طور مثال هر کدام از شرکت های بالا دست مس که فعالیت می کنند به ازای توسعه زنجیره مس، روی حقوق دولتی معادن خود تخفیف بگیرند و یا اگر قرار است دولت پیشنهاد عوارض صادرات محصولات بالادست زنجیره مس را بدهد این به صورت پلکانی و با اعلامی قبلی و به صورت بلند مدت باشد.
دکتر عادلی اضافه کرد: پنجره فرصت دیگر در صنعت مس پنجره فرصت نهادی است یک سری قوانین و مقررات در کشور ما وضع شده اند که شرکت هایی که در زنجیره های ارزش صنایع مختلف هستند می توانند از آن ها استفاده کنند. یکی از آن ها قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان است، همچنین بحث اعتبار مالیاتی برای دانش بنیان‌ها مطرح است. در قانون جهش تولید دانش بنیان یک اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه در نظر گرفته شده است و همه صنایع کشور می توانند از این استفاده کنند. یعنی بخشی از هزینه های تحقیق و توسعه جزو هزینه های مالیاتی در نظر گرفته و معاف از پرداخت است.
وی معتقد است: می توانیم برای صنایع هایتک دنیا در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و خودروهای برقی و حتی حوزه گوشی های هوشمند و لوازم یارانه‌ای نقش آفرین باشیم. این نیاز دارد تا در طرح جامع مس که تدوین می شود نگاهمان به این سمت باشد. متاسفانه ایمیدرو و شرکت آتروپات در طرحی که به عنوان طرح جامع مس نوشته اند نگاهی به این موضوعات نداشته اند و نگاه این است که تا ده یا بیست سال آینده تمرکز بر این باشد که کنسانتره بیشتری تولید و صادر کنیم؛ حتی به کاتد هم توجه زیادی نشده است.
امروز در ماده ۴۹ برنامه هفتم توسعه برای کاتد هدف گذاری بزرگی کرده اند.
به گفته عادلی با همکاری فعالین برای طرح جامع مس می‌توان با توجه به سه پنجره فرصت باز شده وزن بیشتری برای صنایع پایین دست مس قائل شد.
