نشست تخصصی با موضوع «پایش بخش صنایع پایین‌دستی در طرح جامع مس» توسط کمیته صنایع‌پایین‌دستی انجمن مس ایران با حضور فعالین این حوزه در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار شد.
با توجه به تعدد موضوعات مطرح شده شرح جلسه در چند بخش منتشر خواهد شد.
مهندس واعظی، نایب‌رئیس کمیته صنایع پایین‌دستی انجمن مس ایران در این نشست با اشاره به طرح جامع مس عنوان کرد: ما باید صورت مساله را بدانیم و به نظر من در این طرح صورت مساله گم شده است. وقتی می‌گوییم توسعه زنجیره مس، چه در صنایع پایین‌دستی و چه در صنایع بالادستی توسعه را باید به صورت پیوسته ببینیم. به نظر من در این طرح وضع موجود در حوزه صنایع پایین دستی بررسی نشده است، در این بخش وضع معدن و کاتد بررسی شده، البته کاتد کمتر و بعد نتیجه‌گیری کرده است، آنچه که در این سند جامع آمار داده شده آمار کاغذی است و آمار واقعی نیست. کمیته صنایع پایین‌دستی برای مصرف مس در پایین‌دست برررسی انجام داده که آمار واقعی و آن چه که به عنوان پتانسیل موجود در پایین دست کشور باشد را نشان می‌دهد، که این طرح اصلا به آمارها این‌چنین نگاهی نداشته است. شرکت آتورپات مبنای خود را آمار وزارت صمت براساس پروانه‌های بهره‌برداری قرار داده است، از این رو در سند جامع چیزی به عنوان بررسی صنایع پایین دستی نداریم.
مهندس واعظی به موضوعی دیگر در این طرح اشاره کرد و گفت: موضوع بعدی این است که چرا صنایع پایین‌دستی رشد نمی کند؟ موضوع مشخص است. در صنایع پایین‌دست نسبت به بالادست رقابت‌پذیری بالاتر است و توامان با شرایط تحریم، جذب سرمایه برای پایین‌دست بسیار سختتر از بالادست می‌باشد. در بازار داخل داخلی هم بحث اشباع است. حتی در حوزه های‌تک هم وضعیت همینطور است. در حوزه های‌تک به ماشین‌های الکتریکی در کشور اشاره می‌شود، سوال اینجاست که ما در ماشین سوختی به چه توفیقی رسیدیم که در ماشین الکتریکی به توفیق برسیم؟! چشم اندازی که وجود دارد باز بحث واردات و مونتاژ است. وقتی این چشم انداز را داریم پس صنایع پایین دستی نخواهیم داشت، یعنی قطعات می آید و سر هم می شود. از این رو ما در چشم انداز آینده و نه در طرح جامع چیزی در حوزه صنایع پایین‌دستی نمی‌بینیم و وزارت صمت هم در این حوزه چیز روشنی نگفته است که مثلا ما می خواهیم تا ده سال آینده این میزان خودروی الکترونیکی تولید کنیم و این میزان مصرف داریم. هر خودروی الکترونیکی به طور میانگین از ۱۶ کیلوگرم مس مصرفی در خودروی سوختی به ۸۳ کیلوگرم می رسد. این جهشی فوق العاده است ولی در چشم انداز کشور ما چه چیزی وجود دارد؟ ما باید بر اساس واقعیت ها تصمیم بگیریم. فرصت ها وجود دارد ولی سرمایه‌گذار بر اساس رویا سرمایه‌گذاری نمی‌کند براساس واقعیت کشور و بر اساس آنچه در کشور اتفاق می افتد جلو می اید.
نایب رئیس کمیته صنایع پایین‌دستی گفت: در حوزه لوله مسی در کشور مازاد ظرفیت داریم. از سال ۱۳۹۰ تا امروز از ۱۰ تا ۱۲ هزار تن ظرفیت مصرف در کشور به ۱۵ هزار تن رسیده است. با توجه به بازه ۱۲ ساله باید گفت ما اینجا توقف رشد اقتصادی داریم. وقتی این رقم را با مصرف جهانی مقایسه می کنیم می بینیم میانگین مصرف لوله مسی در کشور ما یک دهم کیلوگرم به ازای هر نفر است در حالی که این آمار در جهانی نیم است یعنی ۵ برابر. از این رو ما در وضع موجودمان هنوز متوقف هستیم برای همین هنوز در صنایع پایین دستی سرمایه گذاری نشده و نخواهد شد. وزن فعلی صنایع پایین دستی ما حدود ۲۳۰ تا ۲۵۰ هزار تن مس محتوا در صنایع پایین دستی است که چه آلیاژی و چه غیر آلیاژی را شامل می شود و حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار تن از کاتد و بقیه از ضایعات تامین می شود.
مهندس واعظی اشاره کرد: ما این بحث را داریم که چرا باید برای کاتد عوارض بسته شود، چون مصرف و میزان تولید مشخص است. اعداد روشن است اگر اعداد را ببینیم اصلا نباید عوارض کاتد ببندیم و کاتد باید آزاد باشد، حدود ۵۰% از ظرفیت صنایع پایین دستی ما خالی هستند. باید وضع موجودمان را بررسی کنیم وضع موجود ما، ظرفیت‌های خالی و عدم سرمایه گذاری است به این دلیل که نمی شود در صنایع پایین دستی با چشم انداز صادرات سرمایه گذاری کرد و ظرفیت داخلی محدود باشد. حال با این تفاسیر ارائه شده باید طرح نوشته شود.
وی یادآور شد: یک چالش اساسی ما امروز این است که با اینکه میزان مصرف پایین است ولی چالش تامین مواد اولیه داریم. این چالش بزرگ حوزه مس است. در نگاه جامع یک نکته تاثیر تکنولوژی است که همانطور که تکنولوژی در دنیا اتفاق می افتد ما نیز در صنایع پایین دستی خود فکر کنیم و تمایل ایجاد کنیم و رغبت ایجاد کنیم تا بیایند و سرمایه گذاری کنند و دیگری بحث بهره وری است، بهره‌وری دو بخش است: بخش هزینه ای و بخش تکنولوژی. تکنولوژی ما فرسوده است یا بومی و سنتی است که باید در چشم انداز صنایع پایین دستی دوباره به روز شود که خود این مساله سرمایه گذاری بزرگی می خواهد.
مهندس واعظی به دیگر چالش این حوزه اشاره کرد و گفت: در حوزه تعامل در صنایع پایین دستی یکی از مشکلات ما در حوزه رقابت در حوزه‌های سیاسی است. زمانی می توانید برای سرمایه گذار انگیزه ایجاد کنید که بتواند در صادرات حضور پیدا کند ما مشکل تحریم سیاسی را داریم و در اکثر معاهده‌ها و کمیسیون‌های اقتصادی حضور نداریم و مجبور به پرداخت تعر‌فه‌های بالا در حوزه صادرات هستیم. درحالیکه اکثر کشور ها بر اساس معاهده‌ها و قراردادهای فی‌مابین اکثرا در حوزه صنایع پایین‌دستی تخفیف را به تعرفه ترجیح داده‌اند، مثال ترکیه و ازبکستان که به راحتی کل بازار لوله مسی ما را با یک تعرفه ترجیحی گرفتند. ما در این حوزه با سازمان توسعه، نامه‌نگاری زیادی کردیم که جواب اش این است که تعرفه ترجیحی بین ما و ترکیه وجود ندارد. یعنی ما در تعرفه های ترجیحی و در معاهده های بین المللی حضور نداریم. امروز بحث اوراسیا مطرح شده که آن هم به تازگی ایجاد شده است. این هم وجود ندارد که صنایع پایین دستی بیاید و در این حوزه سرمایه گذاری کند اگر این مشکلات را حل نکنیم در حوزه صنایع پایین‌دستی هیچ سرمایه‌گذاری و هیچ انگیزه ای نخواهیم داشت.
وی تاکید کرد: به نظر من طرح جامعی که آتورپات و ایمیدرو داده است اصلا گویای حوزه صنایع پایین دستی نیست و باید یک پروژه در حوزه ایمیدرو تعریف شود و زمینه های سرمایه گذاری را برای بخش خصوصی معرفی کند. دنیا کجا می رود؟ دولت اعلام کند دنیا به این سمت می رود و ما در ده سال آینده در این حوزه سرمایه‌گذاری خواهیم داشت و این کمک‌ها را به تولیدکننده ارائه میدهیم. به نظر من باید در طرح جامع صنایع پایین دستی مطالعه ای به صورت جامع داشته باشند و با بررسی کامل مشخص شود که در ده سال آینده کجا هستیم.
نایب رئیس کمیته صنایع پایین‌دستی پیشنهاد داد: باید دولت طرحی در عوارض داشته باشد که بتواند حوزه صنایع پایین دستی را تشویق به سرمایه‌گذاری کند. وقتی می بینیم که به راحتی مواد اولیه از کشور خارج می شود و هیچ فرقی بین من تولید کننده داخلی و تولید کننده ای که از چین آمده و می برد وجود ندارد انگیزه سرمایه گذاری در پایین‌دست را از من میگیرد.
توسط انجمن مس ایران برگزار شد؛ نشست تخصصی با موضوع «پایش بخش صنایع پایین‌دستی در طرح جامع مس» (بخش دوم)
