پنل آموزشی کاربرد قانون معادن و آیین‌نامه اجرایی آن در فعالیت‌های معدنی با همت کمیته آموزش انجمن مس ایران برگزار شد. سید پرهام موسوی مدرس دوره‌های سازمان نظام‌مهندسی معدن در این نشست به طرح موضوعاتی در خصوص برخی مواد قانون معادن، آیین‌نامه اجرایی قانون معادن، حق بهره‌برداری حقوق دولتیُ بهره مالکانه، حق انتفاع و همچنین این دستورالعمل جامع معدنی پرداخت.
این بخش دوم از مشروح دوره آموزشی فوق‌الذکر است.
مشخصات بهره‌برداری
در ادامه این نشست دکتر پرهام درخصوص مشخصات بهره‌برداران بیان کرد: بهره‌برداری مشتمل بر موارد فنی و اقتصادی است. تبصره ذیل این ماده بر اساس این تبصره اگر درخواست در مهلت یک‌ساله به سازمان صمت داده نشود، حق ما سلب می‌شود و مشمول مواد تبصره ۲ ماده می‌شود در صدر ماده هم درخواست به همراه طرح آورده شده است. عدم ارائه طرح منجر به سلب اولویت نمی‌شود بااین‌حال بهتر در همان مهلت یک‌ساله درخواست بهره‌برداری طرح را نیز بنویسم و ارائه دهیم.
تبصره ۲ ذیل ماده ۲۹: اگر فرد گواهی کشف را منتقل کرد، این انتقال تاثیری در مهلت درخواست بهره‌برداری ندارد. یک سال مهلت از زمان صدور گواهی کشف است. این دوره یک‌ساله برای گواهی کشف در نظر گرفته‌شده نه برای دارنده گواهی کشف. صرفا عدم ارائه درخواست بهره‌برداری منجر به سلب اولویت خواهد شد.
ماده ۳۶؛ طبق این ماده کسی که گواهی کشف به نام او صادرشده، مشمول یکسری منافع است که اولین منفعت حق انتفاع او از آن ذخیره معدنی است. اگر پروانه بهره‌برداری به نام دارنده گواهی کشف صادر نشود و به نام فرد دومی صادر شود، فرد دوم موظف است هزینه‌های اکتشافی نفر قبل را به نرخ روز پرداخت کند.
تبصره ۲ ذیل ماده ۹: نیم درصد حق کشف را نفر دوم موظف است به‌صورت سالانه پرداخت کند.
ماده ۳۰ آیین‌نامه اجرای قانون معادن: میزان تبصره ۲ ماده ۹ را مشخص کرده است. (وزارتخانه عوامل موثر در تعیین درصد را قرار بود مشخص کند که متاسفانه بعد از ۱۱ هنوز انجام‌نشده است). این ماده آیین‌نامه همین‌طور چگونگی اجرای تبصره ۲ ماده ۹ را هم بیان می‌کند.
اگر دارنده گواهی کشف حقوق خود را دلخواه و انتخابی به‌موجب سند صلح به فرد دیگری واگذار کند، مشمول مفاد تبصره ۲ ذیل ماده ۹ نیم درصد نخواهد شد. اگر هم قبل از صدور گواهی کشف پروانه اکتشاف لغو شده سلب اولویت شود واگذار شود مشمول این ماده نخواهد شد. این ماده صرفا برای افرادی است که کار اکتشاف‌شان به پایان رسیده و ذخیره معدنی نام آنها تایید شده به عبارتی فعالیت اکتشافی را خودشان انجام داده‌اند و تاییدیه گرفته‌اند، اما نتوانسته‌اند به مرحله بهره‌برداری ورود کنند.
در هر مرحله از پروانه اکتشاف دارنده پروانه سلب اولویت شود، مشمول مفاد تیم درصد نخواهد شد.
سال ۱۳۹۷ دستورالعملی را وزیر وقت اعلام کرد که بند ۱۱ آن، تاکید بر همین ماده‌قانونی دارد و بر اساس آن اگر مهلت گذشت و فرد برای گرفتن مجوز اقدام نکرد و محدوده او غیرفعال بود، به‌هیچ‌عنوان اجازه دادن آن مجوز به آن فرد وجود ندارد درواقع آن مجوز قابل تمدید نیست و برای ثبت و در اختیار سایر افراد قرار دادن آن آزاد می‌شود.
وی عنوان کرد: عبارت”محدوده‌هایی که ماده ۸ آنها رعایت نشده و هم‌اکنون غیرفعال هستند.” آیا این عبارت درستی است؟
مگر محدوده گواهی کشف فعالیت دارد که در این بخش به آن این‌گونه اشاره‌شده است. گواهی کشف تایید کرده ذخیره‌ای هست فعالیت ندارد که.
نکته؛ به زمان‌بندی‌هایی که در قانون پیش‌بینی‌شده توجه کنید تا دچار دردسر نشوید.
ماده ۱۰: صرفا افراد دارنده گواهی کشف می‌توانند خارج از مزایده محدوده بگیرند کسانی که کاشف نیستند طبق ماده ۱۰ باید در مزایده شرکت کنند و اگر متقاضی نبود بر اساس تبصره ۲ ذیل ماده ۱۰ در چارچوب ماده ۸۳ آیین‌نامه دو مرتبه مزایده برگزار می‌شود اگر متقاضی نبود بعد از حداکثر ۶ ماه به اولین فرد دارای صلاحیت فنی و مالی محدوده واگذار می‌شود. خارج از این شرایط امکان واگذاری محدوده وجود ندارد. اگر ۶ ماه بعد هم متقاضی نداشت، دوباره وارد سیکل برگزاری دو بار مزایده می‌شود.
تغییرات بازار مواد معدنی، وضعیت محدوده در مواجهه با ترجمان‌های دولتی، وجود معارض محلی و افزایش نیاز به ماده معدنی … شرایط معدن و تقاضا برای آن را تغییر داده و برگزاری مزایده‌های بعدی را توجیه می‌کند.
نکته؛ فلسفه اصلی مزایده، حفظ منافع مردم و دولت است.
ماده ۳۷؛ وزارتخانه یا در مقام اجرا سازمان صمت استان‌ها و ادارات صمت استان‌ها، موظف‌اند مدارکی که داده‌شده و طرح بهره‌برداری را بررسی کنند اگر کامل بود پروانه صادر کنند و اگر نقص داشت موارد را به‌صورت مکتوب به متقاضی اعلام کنند تا در مهلت مقرر نسبت به تکمیل مدارک و رفع نواقص اقدام کنند.
نکته؛ مطابق تبصره ذیل این ماده ۳۷، تامین نیاز واحدهای صنعتی تولیدکننده‌ای که مصرف‌کننده آن مواد معدنی در منطقه هستند، باید در طرح بهره‌برداری در اولویت قرار گیرند. باید طرح بر اساس نیاز منطقه نوشته شود. در این صورت زنجیره عرضه و تقاضای خوبی در منطقه شکل می‌گیرد که هم به رشد تولید کمک خواهد کرد و هم اشتغال پایدار ایجاد می‌کند.
بعد از تایید طرح بهره‌برداری از سوی سازمان، یکسری پارامترهای دیگر را هم برای صدور پروانه بهره‌برداری باید به سازمان ارائه دهیم؛
اول؛ تعهد به اجرای طرح بهره‌برداری زیر نظر اشخاص ذی‌صلاح زیر نظر سازمان نظام‌مهندسی و ضوابط و معیارهایی که وزارتخانه هرساله تدوین می‌کند.
دوم تضمین پرداخت حقوق دولتی است به مدت ۶ ماه.
سوم، سپردن اجرای تبصره ۲ ذیل ماده ۹ (نیم
درصد).
چارت واگذاری محدوده معدنی
پرهام در خصوص چارت واگذاری محدوده معدنی تشریح کرد:
*واگذاری معادن است یا تابع ماده ۸۳ است یا از طریق مزایده عمومی است یا محدوده به دارنده گواهی کشف واگذار می‌شود.
*طرح ممهور به مهر افراد دارای صلاحیت ارائه می‌شود.
*طرح در سازمان نظام‌مهندسی به لحاظ فنی بررسی می‌شود. اگر تایید شد با مفاد قانون و آیین‌نامه‌ها تطبیق داده می‌شود و از سوی سازمان استان تایید می‌شود.
اگر تایید نشد، اعلام کتبی نواقص شده، وارد مرحله قبلی می‌شود.
اگر سازمان صمت استان طرح را تایید کرد پس‌ازآن در سامانه کاداستر مدت اعتبار آن بررسی می‌شود. سپس به فرد ابلاغ می‌شود مدارک را ارائه دهد. تضمین بیاور و…
اگر در سازمان صمت هم تایید نشد، اعلام نواقص به سازمان نظام‌مهندسی انجام می‌شود و هر دو سه مرحله قبل شده و دوباره همان سیکل طی می‌شود.
اگر تایید شد قرار مسئول فنی و تضمین ۶ ماه پرداخت حقوق دولتی و تعهدات و هزینه‌ها و… از وی درخواست می‌شود.
برای هرکدام از این مراحل بازه زمانی در نظر گرفته‌شده که باید مدنظر باشد.
بعد از دریافت طرح از سازمان صمت استان تا تایید طرح و اجرای آن به طراح، مسئولیت آن با سازمان نظام‌مهندسی است. یعنی سازمان نظام‌مهندسی باید طرح را از سازمان صمت بگیرد و در یک بازه زمانی دوهفته‌ای طراح را تایید کند و طرح را به طراح ارجاع دهد. مسئولیت تاخیر با سازمان نظام‌مهندسی است.
مرحله بعد تحویل طرح از طراح است تا تحویل طرح نگارش شده به سازمان صمت. هدف این بخش بیشتر اصلاح است و در یک بازه زمانی یک‌هفته‌ای انجام می‌شود و اگر تاخیری ایجاد شود مسئولیت آن با طراح است.
فرایند بعدی دریافت طرح از طراح و تایید طرح یا ارجاع برای رفع نواقص به طراح، مسئولیت آن با نظام‌مهندسی است.
